Kể từ khi tiến trình
dân chủ hóa tại Miến Điện tăng tốc, trên truyền thông quốc tế
và khu vực đã có nhiều so sánh chuyển biến mạnh mẽ ở nước
này với Việt Nam.
Theo đánh giá đó, Việt Nam ‘tụt hậu’ vì
ngày càng siết chặt báo chí và từ chối đa nguyên chính trị,
trong lúc Miến Điện cho đối lập vài mươi ghế trong Quốc hội và
để báo chí tư nhân xuất bản.
Nhưng những tuần gần đây, tình hình tại Miến Điện cho thấy
các vấn đề nội bộ, nhất là thù hằn sắc tộc và tôn giáo,
vẫn còn sâu nặng, và tạo điều kiện cho tác động từ bên ngoài.
Thảm kịch di tản của thuyền nhân Rohingya
theo Hồi giáo từ bang Rakhine có bạo loạn đã khiến Tổ chức
Hồi giáo Quốc tế (IMO) và nhiều nhóm nhân quyền đã lên tiếng.
Chia sẻ trách nhiệm
Dư luận Phương Tây vốn ủng hộ phe đối lập
dân chủ Miến Điện cũng đặt câu hỏi về điều họ cho là thụ
động của bà Aung San Suu Kyi trước xung đột sắc tộc ở Rakhine.
Cùng lúc, hòa giải giữa các nhóm sắc
tộc ly khai tại bang Kachin giáp Vân Nam với chính quyền Miến
Điện vẫn chưa có cơ hội hoàn tất, dù đã có Trung Quốc đóng
vai trò trung gian.
Nhưng không chỉ tại các vùng xa, mà gần
đây ngay tại Rangoon, đô thị lớn nhất Liên bang Myanmar cũng xảy
ra một vụ hỏa hoạn làm chết nhiều trẻ em Hồi giáo.
Trước đó, hôm 22 tháng 3, chính quyền đã
phải ban hành tình trạng thiết quân luật tại thị trấn Meiktila
ở vùng Mandalay, nơi bạo động bùng nổ chỉ vì một vụ cãi cọ
nơi cửa hàng.
Phóng sự mới nhất trên BBC World của
Jonathan Head đã nêu bật nạn thù ghét tôn giáo tại vùng này,
nơi một số sư sãi Phật giáo thân chính quyền đã công khai tuyên
truyền chống Hồi giáo.
Trong một diễn biến nhỏ có chiều hướng
tiến bộ, sau sự can thiệp của bà Suu Kyi, chủ dự án mỏ đồng
liên doanh với Trung Quốc ở Monywa, Bắc Miến Điện, đã trả lại
900 acre đất cho dân sau nhiều cuộc biểu tình.
Như thế, vì đồng ý tham chính, bà Suu Kyi
cũng phải lo việc nước chung với các tướng lĩnh một cách cụ
thể về an sinh quốc kế chứ không chỉ đứng một bên để phê phán.
Và dư luận cũng đang mong chờ bà nói rõ ràng hơn, nhanh chóng hơn về các vấn đề sắc tộc đầy gai góc.
Quá trình mở cửa và dân chủ hóa tại
Miến Điện là bước đi mạnh dạn chia sẻ quyền lực và trách
nhiệm giữa phái tiến bộ của ông Thein Sein trong quân đội với
lực lượng của bà Aung San Suu Kyi.
Tiến trình này tại Miến Điện có nhiều
điểm giống thỏa thuận chia sẻ quyền lực giữa đảng Cộng sản
của Đại tướng Wojciech Jaruzelski ở Ba Lan hồi thập niên 1980 với
phe Công đoàn Đoàn kết và nhân vật được giải Nobel Hòa Bình,
ông Lech Walesa.
Nhưng nếu như ở Ba Lan khi đó thỏa thuận
Bàn Tròn được quốc tế ủng hộ là đủ để xoay chuyển tình hình
thì tại Miến Điện ngày nay, cái bắt tay của bà Aung San Suu
Kyi và ông Thein Sein, cả hai cùng nhóm sắc tộc Burman đa số, có
vẻ chưa đủ.
Có thể coi dân chủ hóa ở Miến Điện là
quá trình bắt đầu giữa người Miến với nhau để sau đó, bước
tới thực sự thống nhất quốc gia, giải quyết các phe phái quân
sự sắc tộc ly khai có hàng vạn quân vẫn làm chủ các vùng
rừng núi.
Trong lúc họ chưa kịp hoàn tất hồ sơ đó
thì lại nổ ra vấn đề giữa cộng đồng Hồi giáo và Phật giáo,
nhắc lại cuộc xung đột âm ỉ, kéo dài tương tự làm hàng nghìn
người chết ở Nam Thái Lan.
Giải pháp 'chính trị đi trước' ở Miến Điện cũng chưa chắc đã nhanh chóng tạo đà cho 'kinh tế theo sau'.
Nhiều điều gần gũi
So sánh với Việt Nam thì quả là khập khiễng.
Việt Nam đã thống nhất đất nước và vấn
đề sắc tộc trong nhiều năm qua vẫn nằm trong tầm kiểm soát của
chính quyền trung ương, dù đôi khi có nảy sinh điềm nóng ở một
số vùng xa.
Về kinh tế, Việt Nam cũng đã cải tổ sớm
hơn nhiều so với Miến Điện và đang chuẩn bị bước lên ngưỡng thu
nhập trung bình trong khi Miến Điện còn thiếu vắng gần như
toàn bộ cơ sở hạ tầng và vẫn là một trong số nước ‘nghèo
khổ nhất châu Á’, theo đánh giá của BBC Monitoring.
Nhưng cũng vì thế, không có lẽ gì mà
Việt Nam lại phải chịu tiếng ‘tụt hậu’ so với Miến Điện, nếu
đánh giá trên cơ sở các tiêu chí kinh tế, trình độ phát triển,
năng lực hội nhập và tính thống nhất.
Nhưng lẽ điều mà các vị lãnh đạo Việt
Nam cần làm là thúc đẩy cuộc đối thoại ‘Việt – Việt’ như giữa
người Burman đa số tại Miến Điện đã làm.
Vì Việt Nam đi trước Miến Điện trong nhiều
lĩnh vực nhưng các luồng khối tư duy trong chính nhóm Việt
(Kinh) hóa ra vẫn chưa đồng nhất.
Chia cắt Nam Bắc hay chia rẽ Quốc Cộng đã
thuộc về dĩ vãng nhưng các viễn kiến về tương lai đất nước,
về câu hỏi Việt Nam muốn trở thành quốc gia như thế nào thì
vẫn chưa có đồng thuận, ngay cả trong đa số người dùng tiếng
Việt, trong và ngoài nước.
Cuộc tranh luận về Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp này là một dịp tốt để đối thoại về các vấn đề đó.
Không có lẽ gì mà Việt Nam lại phải chịu tiếng ‘tụt hậu’ so với Miến Điện" - Nguyễn Giang
Lùi lại lịch sử một chút thì ta sẽ thấy các lo ngại phe
nhóm, đảng phái hóa ra thật nhỏ bé so với cuộc hành trình
xuyên nhiều thế kỷ của các dân tộc Đông Nam Á.
Trước khi người Phương Tây kéo đến thì bên
ngoài Đế chế Trung Hoa, vùng Đông Nam Á là nơi các vương triều
Ava, Sukhothai, Ayutthaya, Angkor, Champa và Đại Việt tranh giành
ảnh hưởng.
Sau này ba nước lớn nhất còn lại là
Myanmar, Thái Lan và Việt Nam về số phận tuy khác nhau nhưng
cũng chia sẻ nhiều điều gần gũi trong các bước thăng trầm của
thời cuộc.
Và hiện nay thì dù mức độ phát triển,
nhịp điệu chính trị của mỗi nước một khác nhưng sự ganh đua
ngấm ngầm vẫn còn đó, thể hiện qua bóng đá, qua kinh doanh, qua
các diễn đàn vùng.
Ai đi trước về sau hay đi sau về trước trong giai đoạn vài ba năm có thể không quá quan trọng.
Điều quan trọng là hướng đi cho Việt Nam trong nhiều thập niên tới.
ASEAN khác EU nên Việt Nam có đổi tên nước
là gì, chọn hiến pháp mới ra sao là chuyện hoàn toàn do người
Việt quyết định với nhau, người Thái Lan, Indonesia hay Miến
Điện sẽ không lên tiếng.
Nhưng chắc chắn có người trong số họ sẽ
yên tâm nếu Việt Nam cứ cài số lùi và lo ngại nếu Việt Nam
tiến quá nhanh trong cuộc cạnh tranh khu vực.
Theo Nguyễn Giang BBC
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét